Minangkabau merupakan salah satu puak bangsa Melayu di Indonesia yang mendukung adat resam nenek moyang mereka. Keunikan budaya Minangkabau dapat dilihat dari pelbagai karya sastera yang ia menghasilkan. Di samping itu, bentuk bangunan rumah tradisional Minangkabau juga mempunyai ciri yang unik. Nama rumah tradisional Minangkabau dikenali sebagai rumah gadang.
Rumah gadang mempunyai bentuk seni bina yang unik dengan puncak bumbung yang tajam yang menyerupai horn kerbau. Bumbung rumah diperbuat daripada bahan serat kelapa sawit yang boleh bertahan selama berpuluh-puluh tahun. Rumah gadang diperbuat daripada bentuk segi empat tepat dan dibahagikan kepada dua bahagian, muka dan belakang. Walaupun ia dibina dari tiang panjang sebagai penimbal dan dibuat besar ke atas, tetapi rumah tradisional Minangkabau tidak mudah runtuh oleh goncangan gempa.
Nama dan makna rumah tradisional Minangkabau
Rumah gadang terdapat di kawasan Barat Sumatera yang menempatkan masyarakat etnik Minangkabau. Selain dikenali sebagai Gadang, nama rumah Minangkabau tradisional juga sering digelar Bagonjong atau Baanjuang. Rumah gadang hanya boleh ditubuhkan di kawasan yang mempunyai status Nagari.
Rumah gadang boleh ditafsirkan sebagai sebuah rumah besar yang digunakan sebagai tempat tinggal, selain rumah ini digunakan sebagai tempat untuk mengadakan majlis tradisional seperti majlis perkahwinan tradisional Minangkabau dan pertimbangan keluarga.
Bahagian yang sedia ada daripada rumah Gadang mempunyai maksud dan fungsi yang menjadi simbol kehidupan rakyat Minangkabau yang mendukung adat dan agama. Bumbung yang runcing berfungsi untuk membenarkan air hujan jatuh pada sawit berlapis untuk meluncur dengan cepat ke bawah. Bentuk berlanjutan ke atas dipanggil Silek istilah yang berfungsi untuk melepaskan pelakon Tampias. Rumah yang cukup tinggi mampu untuk memberi sejuk. Rumah gadang biasanya didirikan di atas tanah memiliki keluarga yang merupakan warisan keturunan ibu.
Struktur rumah tradisional Minangkabau
Rumah gadang mempunyai panjang kira-kira 12.5 meter dengan 5 bilik. Bagi 17 bilik, rumah Minangkabau yang tradisional ini boleh mencapai 50 meter. Lebar rumah gadang antara 10-14 meter dengan ketinggian 5-7 meter di atas paras tanah. Orang Minangkabau memanggil saiz rumah gadang dengan rumah gadang sembilan ruang.
Di bahagian rumah gadang digunakan sebagai tempat untuk tenunan wanita rakyat Minangkabau, atau membuat tembikar. Bahagian Kolong juga digunakan sebagai tempat untuk memupuk haiwan ladang atau menyimpan peralatan pertanian. Kerja rakyat Minangkabau adalah sebagai seorang petani.
Di perkarangan, terdapat sepasang bangunan yang berfungsi sebagai bangsal, dipanggil Rangkiang. Rangkiang ini adalah beberapa jenis dan setiap satunya mempunyai fungsinya sendiri. Si Tinjau Lauik Rangkiang terletak di tengah-tengah yang seluruh Rangkiang, berkhidmat sebagai tempat untuk menjaga beras untuk dijual. Sedagkan Rangkiang si Bayau-Bayau terletak di sebelah kanan sebagai tempat untuk menyelamatkan beras yang akan digunakan untuk keperluan makan harian.
Si Tanggung Lape, yang merupakan Rangkiang yang berfungsi sebagai tempat untuk menyimpan beras yang akan digunakan sebagai rizab makanan semasa kebuluran. Terdapat juga Rangkiang Kaciak atau jahitan yang kecil dan kecil. Fungsinya merupakan tempat untuk menyimpan benih padi.
Lain-lain bentuk rumah tradisional Minangkabau
Di Minangkabau terdapat 3 varian rumah gadang.
1. Rumah Gadang Gajah Maharam
Gajah Maharam bermaksud Gajah mendekam. Ini jenis rumah gadang yang mempunyai perbandingan antara panjang, lebar, dan ketinggian yang kelihatan lemak. Itulah sebabnya rumah ini mempunyai nama Gajah maharam. Rumah gadang mempunyai panjang 16.5 meter dan lebar 7.6 meter dengan bilangan gonjong di atas bahagian 5 bumbung. Rumah gadang Gajah Maharam dibina menghadap ke utara.
2. Rumah Gadang Bapaserek
Bapaserek boleh ditafsirkan sebagai bahagian yang mengheret, yang di belakang rumah yang termasuk beberapa bilik. Jika ia diperhatikan dari belakang, ia akan kelihatan lebih daripada bahagian dinding yang hanya di sebelah kiri.
3. Rumah Gadang Rajo Babanding
Ciri jenis ini rumah gadang mempunyai bentuk bumbung yang lebih tinggi daripada rumah gadang secara umum. Satu lagi ciri ialah tangga rumah antara dapur dan rumah utama.
Fungsi rumah tradisional Minangkabau
Rumah gadang mempunyai fungsi sebagai tempat untuk hidup bersama-sama, di mana jumlah bilik bergantung kepada bilangan wanita yang tinggal di rumah. Semua bahagian di dalam rumah gadang adalah bilik terbuka kecuali dalam bilik tidur yang di bahagian mereka mesti mematuhi peraturan dan peraturan adat.
Tunggak rumah Minangkabau dari barisan ke belakang menandakan Lanjar dan kewujudan tiang dari kiri ke kanan menandakan ruang. Jumlah ruang di rumah gadang biasanya terdiri daripada 3-11 Lanjar, manakala bilangan bilik adalah ganjil.
Rumah tradisional Minangkabau ini didiami oleh keluarga besar yang terdiri daripada bapa, ibu dan anak yang belum berkahwin dan saudara-mara ibu. Jika seorang gadis yang berkahwin, maka dia akan tinggal di rumah gadang ibunya, manakala suami yang hidup dipanggil “Urang Sumando”. Bagi lelaki dewasa yang belum berkahwin, beliau tinggal di sebuah surau yang dibina tidak jauh dari bangunan rumah. Selain berfungsi sebagai tempat ibadat, surau juga merupakan tempat untuk mempelajari agama dan adat untuk lelaki yang belum berkahwin.
Itu adalah penjelasan mengenai struktur, fungsi dan makna rumah adat Minangkabau yang kita boleh menyampaikan. Rumah yang unik ini boleh dilihat secara langsung di beberapa kawasan Sumatera Barat. Baik dengan transportasi pribadi maupun dengan jasa persewaan seperti halnya jasa Sewa Mobil Padang. Anda boleh melawat melalui perkhidmatan pelancongan yang menyediakan pakej percutian Padang dengan perkhidmatan profesional.